Nên hay không xây dựng văn hóa Tip?

Ngay khi hoạt động du lịch được chính thức mở cửa trở lại ngày 15/3/2022, Hội Hướng dẫn viên du lịch (HDVDL) chuyên nghiệp TP. Phú Quốc đã có thông báo bổ sung Quy chế hội, trong đó áp dụng quy định cho phép HDV thu tiền Tip đối với khách du lịch từ ngày 15/5 tới đây. Điều này ngay lập tức thu hút sự quan tâm của du khách và các doanh nghiệp khai thác điểm đến Phú Quốc. Phóng viên Tạp chí Du lịch đã có cuộc trao đổi với ông Bùi Văn Dũng – Phó Chủ tịch Hội HDVDL Việt Nam về quy định này.

* Xin ông chia sẻ quan điểm về Thông báo số 01/HHDV ngày 15/3 của Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc?

Ông Bùi Văn Dũng: Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc được thành lập và quản lý bởi UBND TP. Phú Quốc (Kiên Giang), trước đây là huyện Phú Quốc.

Nội dung của thông báo nói về việc cho phép HDV thu tiền Tip. Theo thông lệ nước ngoài, khách châu Âu nói chung, khách Mỹ nói riêng, hay có văn hóa Tip cho người phục vụ, trong đó có HDVDL. Khách du lịch từ khu vực châu Á, trong đó có Việt Nam, trước đây không có văn hóa Tip, tuy nhiên gần đây bắt đầu đã có. Với các đoàn khách Việt Nam ra nước ngoài đều có Tip cho HDV; với các đoàn khách du lịch nội địa thì cũng bắt đầu có một số đoàn khách Tip cho HDV nhưng chưa phổ biến. Ở châu Á có khách Nhật Bản không Tip, vì họ cho như vậy là không tôn trọng HDV. Bởi theo văn hóa phục vụ của Nhật Bản, lúc nào cũng phải ân cần, chu đáo, phục vụ hết mình với khách.

Đối với Việt Nam, bản thân tôi quan niệm, chúng ta có thể ứng dụng văn hóa Tip của phương Tây vào cho HDVDL Việt Nam. Như vậy, vừa tăng thêm thu nhập cho anh em HDV, vừa khuyến khích anh em phục vụ chuyên nghiệp hơn, nhiệt tình hơn, đem lại sự hài lòng cho du khách. Tuy nhiên, nếu đề cập đến thông báo trên, tôi cho rằng có hai vấn đề đặt ra. Nếu là do khách du lịch tự nguyện, thì thể thức văn bản phải khác. Tôi đọc văn bản thấy ghi là phí phục vụ và ngôn từ thiên hướng về quy định bắt buộc, cho phép HDV thu phí dịch vụ, nghĩa là HDV được quyền thu, khách bắt buộc phải đóng. Tôi nghĩ là không hợp lý. Vì theo luật pháp ở Việt Nam, thì các loại phí, lệ phí, việc ban hành thuộc thầm quyền của UBTV Quốc hội, của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính, HĐND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; không thuộc thẩm quyền của tổ chức xã hội nghề nghiệp như Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc. Như vậy, khi các tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ đều phải trả tiền, dù hài lòng hay không. Nếu ý tưởng của Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc muốn việc Tip cho HDV được khuấy động thành phong trào, đưa dần dần trở thành văn hóa, thì có thể nên có cách khác, cả về cách thức triển khai cũng như ngôn từ trong văn bản. Không nên như trong thông báo trên, trở thành quy định bắt buộc.

Xem thêm >>> Khai mạc Hội chợ Du lịch quốc tế Việt Nam 2022 (VITM Hà Nội 2022)

* Nếu phải bắt buộc theo như thông báo nói trên, thì bên cạnh việc gia tăng thu nhập cho HDV, khiến HDV nhiệt tình hơn với công việc thì cái lợi mang lại là gì, điều gì không có lợi, thưa ông?

Ông Bùi Văn Dũng: Rõ ràng chúng ta thấy là HDV sẽ tăng thêm thu nhập; đồng thời tạo điều kiện khuyến khích HDV nhiệt tình hơn, có thái độ phục vụ khách ân cần, chu đáo hơn, từ đó nâng cao chất lượng chương trình tour nói chung.

Tuy nhiên, cũng có điều bất lợi. Nếu đưa thành quy định thì tất cả khách du lịch phải trả tiền Típ này, dù là chương trình đó khách du lịch có hài lòng không, du khách có cảm thấy hài lòng với HDV đó không. Thực tế, không phải chương trình du lịch nào du khách cũng hài lòng, không phải HDV nào cũng làm khách hài lòng. Nếu khách không hài lòng mà buộc phải trả tiền Tip thì họ sẽ không thoải mái, sẽ cho rằng quy định không hợp lý, có thể gửi kiến nghị lên các cơ quan quản lý nhà nước, kéo theo những tranh cãi việc thu tiền Tip là đúng hay sai, có thể làm sự việc phức tạp hơn.

* Quan điểm của ông về mức thu tiền Tip tại thông báo trên?

Ông Bùi Văn Dũng: Nếu là tiền Tip, quan điểm của tôi là hoàn toàn do khách tự nguyện, không nên quy định theo mức nào cả. Ví dụ như ở Mỹ, theo các hóa đơn phục vụ nhà hàng, khách thường Tip 10%-15%. Tuy nhiên, cũng đã có trường hợp khách ăn bữa cơm chỉ đáng giá khoảng 300USD, nhưng tiền Tip đến 5000USD, vì hôm đó họ cực kỳ hài lòng với người phục vụ đó.

* Theo ông về lâu dài, Việt Nam nên học tập văn hóa Tip của nước ngoài để vấn đề này trong du lịch lành mạnh hơn lên?

Ông Bùi Văn Dũng: Như tôi đã nói, vấn đề này không nên đưa vào quy định, mà nên đưa thành văn hóa, là văn hóa Tip trên cơ sở tự nguyện. Theo tôi, để trở thành văn hóa Tip, Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc có thể thống nhất với các hội viên, với các doanh nghiệp lữ hành, các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ hướng dẫn, nếu sử dụng hội viên của Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc thì phải có thỏa thuận với khách du lịch phải Tip cho HDV. Còn nếu không đồng ý, doanh nghiệp lữ hành, doanh nghiệp cung ứng dịch vụ hướng dẫn có thể sử dụng HDV khác, các hội viên sẽ không tham gia phục vụ. Nghĩa là các doanh nghiệp lữ hành, doanh nghiệp cung ứng dịch vụ hướng dẫn phải công bố trước, để khách du lịch biết trước. Dần dần sẽ trở thành một nét văn hóa. Tránh trường hợp khách không biết trước, đến lúc thu, khách bắt buộc phải trả.

* Du lịch vừa mở cửa trở lại, các doanh nghiệp cũng như Nhà nước đều muốn có một chính sách khuyến mãi chung trên toàn quốc. Theo ông, việc Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc có thông báo cho phép hội viên thu tiền Tip có ảnh hưởng gì đến việc thu hút du khách?

Ông Bùi Văn Dũng: Theo tôi, nếu đã là văn hóa Tip, thì tùy thuộc vào khách du lịch, tùy vào điều kiện thu nhập của khác. Tuy nhiên, ở góc độ có phù hợp thời điểm này hay không thì chúng ta nên cân nhắc. Vừa qua, có rất nhiều phí, lệ phí Nhà nước có thẩm quyền ban hành. Nhưng thời điểm ảnh hưởng dịch COVID-19, Nhà nước có chính sách miễn, giảm để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân vượt qua khó khăn do ảnh hưởng tác động tiêu cực của dịch. Ngay bản thân HDV, nếu đổi, cấp mới thẻ trong giai đoạn vừa rồi đều được giảm phí đến 50%. Nên, nếu là qui định bắt buộc, theo tôi cũng nên có chính sách miễn, giảm, thậm chí chưa nên thực hiện trong thời điểm này, để góp phần hỗ trợ thu hút khách du lịch.

*Xin cảm ơn ông!

Trao đổi nhanh với Phó Chủ tịch Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc Nguyễn Văn Thuận, ông Thuận cho rằng quan điểm của Hội về việc thu tiền phí phục vụ hay tiền Típ là một vấn đề chính đáng. Vì hiện nay vật giá leo thang, đời sống hội viên làm nghề tương đối vất vả, có thể dẫn đến việc không còn tận tâm với nghề. Do đó, Hội đã bàn bạc thống nhất cho phép hội viên trong hội được thu phí phục vụ để nâng cao trách nhiệm phục vụ và khách du lịch cũng nhận được sự phục vụ tận tình và trách nhiệm hơn. Đồng thời, cũng tránh trường hợp nhân viên bán hàng của các doanh nghiệp lữ hành tính giá tour đã bao gồm tiền Tip cho HDV nhưng khi làm việc với HDV thì không trả lại khoản đó. Đây chỉ là thông báo nội bộ, chỉ áp dụng trong Hội HDVDL chuyên nghiệp TP. Phú Quốc, không áp dụng cho các HDV tự do tại Phú Quốc hay HDV khác trong đất liền. Và cũng không bắt buộc, nếu được thì HDV sẽ nhận tour, không thì HDV có quyền từ chối tour đó, nhường lại cho HDV không phải hội viên, không ràng buộc.

Xem thêm >>> Du lịch Việt Nam mở cửa phấn đấu thu hút trên 5 triệu lượt khách quốc tế năm 2022

(Theo Tạp chí Du lịch)